Ongepland las ik twee boeken achter elkaar waarin een scholier een affaire heeft met een oudere vrouw. Verder hebben Het rookoffer van Tessa de Loo en De voorlezer van Bernard Schlink niet zoveel met elkaar gemeen.
Het rookoffer was Boekenweekgeschenk in 1987 en is later ook zelfstandig uitgebracht. Het verhaal begint met het ontslag van een lerares, die haar machtspositie zou hebben misbruikt om een onschuldige leerling in te palmen. Het meest bijzondere aan de novelle van De Loo vond ik de omgekeerde chronologische volgorde, want hij springt steeds verder terug in de tijd en eindigt met hoe de twee elkaar leerden kennen. Als de geschiedenis zich ontrafelt, blijken de verhoudingen anders te liggen dan de buitenwereld vermoedt. Het is de leerling die geraffineerd te werk gaat en de lerares meesleept in z’n weloverwogen scenario.
De Duitse schrijver Schlink, jurist van beroep, had in 1995 internationaal succes met De voorlezer (ondermeer doordat Oprah het selecteerde in haar Book Club). Deze toegankelijke (en deels autobiografische) roman begint als een vrij conventioneel verhaal over een verboden liefde tussen tiener Michael en Hannah, een vrouw uit de buurt die een stuk ouder is. Wel gedraagt zij nu en dan wat gecompliceerd en schept zij er veel genoegen in te worden voorgelezen door Michael. Op een dag is Hannah plotseling uit de stad verdwenen. Jaren later ziet hij haar weer als beklaagde in de rechtbank.
Wat begon als een persoonlijke amoureuze geschiedenis, ontwikkelt zich tot een intelligent verhaal vol interessante vraagstukken over ondermeer wat goed en fout was in de oorlog, de morele worsteling voor latere generaties (‘wat zou jij hebben gedaan’), of je nog van iemand kunt houden die misdaden heeft begaan, en of je iemand tegen zijn zin moet helpen. Er zijn geruchten over een toekomstige verfilming door Anthony Minghella met Juliette Binoche als Hannah, ik ben benieuwd hoe dat uit zal pakken.
