Sloopwerken

grotere foto

grotere foto

Nu onder de sloophamer: het Jan Swammerdam Instituut in Amsterdam Oud-West. Het enorme hoekige pand van zeven verdiepingen is reeds lang omstreden. Twee jaar geleden prijkte het in de top 10 van de lijst met lelijkste gebouwen in Amsterdam. Maar er zijn ook liefhebbers, zoals architect Wim Crouwel. Bovendien is het een van de laatste reuzen in de strakke functionalistische en utopische stijl van de jaren zestig.Het pand behoorde aan de Universiteit van Amsterdam, maar staat al jaren leeg. De huidige eigenaar is Mentrum, het voormalige Psychiatrisch Ziekenhuis Amsterdam (PZA). Vanaf 2000 werd het echter een levendig broedplaats voor kunstenaars onder de naam SMART. Hier vonden veelgeprezen kleinschalige initiatieven plaats en was plaats voor ateliers, exposities en een media-café. Investeerders als Harry de Winter (IDTV) en Leon Ramakers (Mojo) toonden zich zelfs enthousiast dit cultuurcentrum verder uit te breiden. De Amsterdamse politiek voert bovendien een actief broedplaatsenbeleid.

grotere foto
Toch moet het gebouw wijken voor nieuwbouw van een nieuw psychiatrisch ziekenhuis, kantoren en woningen. Voor de sloop van het enorme gebouw, dat overigens ook vol asbest zit, wordt de grootste kraan van Europa gebruikt.

SMART is verhuisd naar een tijdelijke lokatie en zal in de toekomst het PAL-gebouw betrekken (voormalig Pathologisch Anatomisch Laboratorium). Het stadsdeel Oud-West, eigenaar van het PAL-gebouw, acht de activiteiten van SMART van zodanige waarde dat ze deze graag wil behouden.

Tegenstanders van de sloop probeerden het Jan Swammerdam Instituut op de monumentenlijst te krijgen. De politiek heeft hier een stokje voor gestoken. Zo schrijft Hugo van Valkenburg van Groen Links: “De stad is het resultaat van de maatschappelijke krachten die erop inwerken. Dat geldt voor de Wibautstraat toen, dat geldt ook voor dit moment. We leven nu in een tijd waarin we het JSI zien als een planologische vergissing en deze herstellen. Het JSI ontmoet nu haar tegenkrachten. Daarvan maak ik deel uit door de aanvraag voor een monumentenstatus niet te steunen.”

Ook de wijkwethouder omschreef het JSI als een ‘lelijk pokkengebouw’. De fractievoorzitter van het CDA noemde de sloop echter een ‘gemiste kans en kapitaalvernietiging’. ‘Het pand verkeert bovendien in een goede staat’. Wim Crouwels roemt het gebouw om zijn ‘rationele, klassieke geleding zonder opsmuk’. Slopen zou van ‘weinig historisch besef’ getuigen.

1 reactie

Beste mensen,
Ik kwam bij toeval dit citaat van mij tegen: “De stad is het resultaat van de maatschappelijke krachten die erop inwerken. Dat geldt voor de Wibautstraat toen, dat geldt ook voor dit moment. We leven nu in een tijd waarin we het JSI zien als een planologische vergissing en deze herstellen. Het JSI ontmoet nu haar tegenkrachten. Daarvan maak ik deel uit door de aanvraag voor een monumentenstatus niet te steunen.”
Dit niet geheel te begrijpen is zonder het voorafgaande. Om het beknopt te houden stel ik voor om het op de volgende wijze toe te voegen: “De stad is het resultaat van de maatschappelijke krachten die erop inwerken. Dat goldt indertijd toen Sargentini meebouwde aan de Wibautstraat die op een nogal ondoordachte wijze de zeventiende eeuwse grachtengordel doorsneed; dat geldt ook voor dit moment. We leven nu in een tijd waarin we het JSI zien als een planologische vergissing en deze herstellen. Het JSI ontmoet nu haar tegenkrachten. Daarvan maak ik deel uit door de aanvraag voor een monumentenstatus niet te steunen.”
Met vriendelijke groet
Hugo van Valkenburg