De afgelopen Dag van de Architectuur had als thema “Verboden Terrein”. In dat kader fietste ik in Amersfoort over twee terreinen waar je niet zo snel komt: een militair terrein en een psychiatrische instelling.
Van de Bernhardkazerne is normaal alleen het Cavaleriemuseum toegankelijk. Vooral de enorme oppervlakte van het terrein viel op (een dorp op zich!), evenals het groene karakter. Een architect van Defensie leidde ons rond per fiets en liet de verschillen in visie en stijl zien in de loop der tijd.
Van de oudste paviljoens die bijna verscholen lagen tussen de bomen, tot de eindeloze functionele barakken uit de koudeoorlogperiode die rechttoe, rechtaan werden neergezet, tot de nieuwste organische ontwerpen, waarin de gebouwen in harmonie met de natuurlijke omgeving worden vormgegeven. Leuk moment: we bekeken een splinternieuwe sporthal, waarop een vrouw spontaan riep: “Jakkes, wat een lelijk modern ding”. De architect: “Bedankt, dit is dus een creatie van mijn hand.”
Als welkomstcadeautje kreeg iedereen overigens van De Zonnehof, het organiserende centrum voor moderne kunst, een USB-stick met ‘gevoelige informatie’. Dat leek ze wel toepasselijk gezien de locatie…
Het terrein van de psychiatrische instelling Zon & Schild is niet ‘verboden’, maar je zult niet snel op het idee komen om er een rondje te fietsen. Het is ontstaan in de jaren ’30 aan de Utrechtseweg, waar verder vooral villa’s op enorme kavels gelegen zijn.
In de kapel bij de ingang werden we ontvangen met een uiteenzetting over de ruimtelijke visie op het terrein voor de komende jaren. Men wil het monumentale symmetrische aanzicht dat er oorspronkelijk was, weer terugbrengen in zijn oude glorie. De vele bijgebouwtjes die in de loop der jaren kriskras zijn verrezen, moeten deels plaats maken voor nieuwbouw om een meer gestroomlijnde plattegrond mogelijk te maken. Of dit het behandelproces van de patiënten ook ten goede komt, kwam niet aan de orde.
Na de theorie fietsten we rond op het bosrijke Zon & Schild, waarbij ondermeer enkele fraaie bakstenen gebouwen in de Delftse School opvielen. Verder was het ‘open huis’ bij een gebouw waar patiënten zich creatief kunnen uitleven, met bijvoorbeeld zeefdrukken en andere grafische processen. In het bijbehorende winkeltje werden diverse
verkocht.
